Katalizör Tamiri

Aracınızın Orjinalliğini Bozdurmayın, Partikül Filtrenizin İçini Boşalttırmayın Yazılımı ile Oynatmayın!
Katalizör arızalandığında, sarı renkli motor arıza lambası (check engine) veya ayrı yanacaktır. Katalizörün arızalı olduğu bilgisi, lamda sensörü sayesinde anlaşılır.

Katalizörde görülen en yaygın arızalar: tıkanma-dolma, seramik petek yapıdaki etkin maddelerin erimesi ve özelliğini kaybetmesi veya seramik petek yapının gövde içinde kırılmasıdır. Katalizör içindeki petek yapı kırıldığında, motorun altından tıkır tıkır titreşimli sesler gelir. Bu durumda konvertör değiştirilmelidir.

Kırılan parçalar egzoz borusunu tıkayabilir, egzoz gazı geri basınç miktarını arttırır ve motor çekişi düşerken, yakıt sarfiyatı artar. Normal sağlıklı çalışan bir motorda katalitik konvertör tıkanmaz ve kirlenmez.

Katalizör, motorun ürettiği zararlı gazların kimyasal reaksiyonlarla daha çevre dostu bir forma dönüştürülmesini sağlayan son derece önemli bir bileşendir. Bu nedenle katalizörün arızalanması yalnızca motor performansını etkilemekle kalmaz; aynı zamanda çevre kirliliğini ciddi boyutlarda artırır. Katalizör iptali ya da filtre içinin boşaltılması, araç üzerinde geri dönüşü olmayan hasarlara ve yasal sorunlara yol açabilir. Bugün pek çok ülkede katalizör ve partikül filtresi iptali ağır cezalara tabidir. Ülkemizde de muayeneden geçememe, trafik kontrollerinde cezai işlem uygulanması ve araç değerinin düşmesi gibi sonuçlar doğurur.

Özellikle dizel araçlarda katalizör ile dizel partikül filtresi (DPF) birbirine yakın konumda çalışır. Katalizörün görevini tam yapamadığı durumlarda DPF rejenerasyon süreci de sekteye uğrar. Çünkü kirli ve tam arıtılmamış egzoz gazı, DPF üzerinde biriken kurumun artmasına neden olur. Bu da kısa sürede DPF tıkanmasına, turbo basınçlarının düzensizleşmesine ve motorun koruma moduna geçmesine yol açabilir. Dolayısıyla katalizörün sağlıklı olması sadece çevre açısından değil, aracın tüm egzoz yönetim sistemi açısından kritik önem taşır.

Katalizör tıkanması durumunda motorun güç üretimi ciddi oranda düşer. Çünkü egzoz gazı dışarı atılamadığı için silindir içinde geri basınç oluşur. Bu durum hava-yakıt karışımını bozar, enjektörlerin çalışma karakterini etkiler ve turbo basınçlarının dengesini bozar. Sürücü özellikle yokuş çıkarken aracın isteksizleştiğini, hızlanmaların zayıfladığını ve motorun daha fazla yakıt tükettiğini fark eder. Ayrıca araç rölantide dengesiz çalışabilir, egzozdan yanmamış yakıt kokusu gelebilir. Tüm bu belirtiler katalizörün görevini yerine getiremediğine işaret eder.

Katalizördeki petek yapının erimesi veya kırılması çoğu zaman düşük kaliteli yakıt kullanımından, uzun süre yüksek sıcaklıkta çalışmadan, sürekli kısa mesafe sürüşlerinden veya arızalı enjektörlerin fazla yakıt püskürtmesinden kaynaklanır. Fazla yakıt egzoz hattında yanarak katalizörü normalin çok üzerinde sıcaklıklara maruz bırakır. Bu da katalizörün ömrünü kısaltan başlıca faktörlerden biridir. Bu nedenle düzenli bakım, doğru yakıt kullanımı ve enjektör kontrolleri katalizör ömrünü önemli ölçüde uzatır.

Bazı kullanıcılar, performans artışı sağladığını düşünerek DPF ve katalizör iptali yaptırmaya yönelse de bu uygulama hem motor sağlığı açısından zararlıdır hem de uzun vadede maliyetleri katlar. Çünkü iptal edilen parçalar aracın tasarım gereği üzerinde bulunan ve tüm sistemle uyumlu çalışan ekipmanlardır. Yazılımla bu sistemlerin devre dışı bırakılması, motor kontrol ünitesinin normal çalışma algoritmasını bozar ve farklı arızaların tetiklenmesine yol açar. Ayrıca filtre iptali sonrasında araç daha yüksek kurum, duman ve zararlı gaz salınımı yapacağından özellikle turbo, EGR valfi ve oksijen sensörleri hızla kirlenir.

Sonuç olarak katalizör, DPF ve tüm egzoz emisyon bileşenleri aracın fabrika tasarımının bir parçasıdır. Bu sistemlere müdahale etmek aracın orijinalliğini bozar, maddi kayıplara ve ciddi arızalara yol açabilir. En doğru yaklaşım, arızalı parçaların zamanında değiştirilmesi, kaliteli yakıt kullanılması ve periyodik bakımların aksatılmamasıdır.